Mortalite, morbidite ve sağlık harcamalarının önemli nedenlerinden biri olan venöz tromboemboli (VTE), yıllık insidansı erişkin populasyonda %0.1-0.3 olan potansiyel fatal bir hastalıktır. Hastane ölümlerinin yaklaşık %10’u pulmoner tromboemboliye (PTE) bağlıdır. Tüm dünyada hastanede yatan hastalarının yarısından fazlası VTE riski taşımaktadır ve cerrahi hastaları dahili hastalara göre daha fazla risk taşır. PTE önlenebilir bir hastalıktır. Primer profilaksi ile derin ven trombozu oluşumu önlenerek önemli bir mortalite nedeni olan PTE riski ortadan kaldırılabilir. Günümüzde proflakside kullanılan yöntemler ve ilaçlardaki gelişmeye rağmen PTE’den korunmada yeterli başarı elde edilememiştir. Birçok dahili ve cerrahi klinikte PTE profilaksi yöntemleri bilinmektedir ancak; yeterli düzeyde uygulanmamaktadır.Bu yazıda, önemli bir sağlık problemi ve önlenebilen bir hastalık olan VTE’den korunma yöntemleri güncel literatürlerin katkısı ile derlenmiştir.

Venous thromboembolism (VTE), which is one of the major causes of mortality, morbidity and health-care costs, is a fatal disease with an annual incidence of 0,1-0,3% in adult population. About 10% of hospital mortalities are secondary to pulmonary thrombo-embolism (PTE). More than half of the hospitalized patients are at risk of VTE in all over the world. Surgery patients are more at risk than the patients in internal medicine. Pulmonary thrombo-embolism is a preventable disease. The risk of PTE can be removed by primary prophylaxis of deep venous thrombosis formation. But sufficent success was not able to acquired despite the prophylaxis methods and advances in medicines in present days. Although the methods of prophylaxis of PTE are known in many internal medicine and surgery clinics, these methods are not applied adequately. In this paper, preventive methods of an important health-care problem, VTE, which is also preventable, are compiled with the contribution of the current literature.

Pulmoner emboli (PE) oldukça sık görülen ve genellikle ölümcül bir hastalıktır. Tedavisi ise kanama gibi ciddi komplikasyonları olabilen uzun süreli antikoagülan tedavi gerektirir. Doğru ve hızlı tanı koymak için geliştirilen algoritmalar mevcuttur. Son yıllarda, Çok kesitli bilgisayarlı tomografi pulmoner anjiyografi, hızlı çekilebilmesi ve segmenter, subsegmenter bölgelere kadar damarlara kadar tıkanıklıkları gösterebilmesi nedeni ile PE tanısında altın standart haline gelmiştir.

Pulmonary embolism (PE) is fairly common and often fatal disease. The treatment of pulmonary embolism is long-term anticoagulant therapy which may lead to serious complications such as bleeding. There are many algorithymes for the rapid and correct diagnosis. Recently, spiral computed tomography pulmonary angiography has become the gold standard for assesing patient with suspected PE since it can demonstrate pulmonary arterial obstructions up to the level of segmental and subsegmental areas rapidly.

Trombofili tromboembolik olayların riskinin arttığı durumdur. Çeşitli herediter ve kazanılmış risk faktörlerine bağlı gelişir. Trombofili erken yaşta klinik olarak belirgin trombotik bozukluklara yol açabilir. Herediter risk faktörlerinin venöz tromboemboli (VTE) hastalarının yaklaşık %25-50’sinden sorumludur. Bu derlemede amacımız herediter trombofilide tromboz riskinin artış mekanizmasını ve prevelansını tartışmaktır.

Thrombophilia is a condition that increases the risk of thromboembolic events and develops due to hereditary and acquired risk factors. Thrombophilia can lead to clinically apparent thrombotic disorders at an early age. Hereditary risk factors are responsible for approximately 25-50% of venous thromboembolism (VTE). The purpose of this review is to disccuss the mechanisms by which inherited thrombophilia increase the risk of thrombosis and their prevalence.

Antikoagülanlar derin ven trombozu (DVT), pulmoner emboli (PE) ve bu iki hastalığın ortak adlandırması olan venöz tromboemboli (VTE) tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Yakın zamanda akut VTE tedavisinde kullanılan yeni direk oral antikoagülanlar (DOAK) geliştirilmiştir. Bunlar vitamin K antagonisti olan warfarinin aksine direk faktör IIa (trombin) inhibitörü olan dabigatran eteksilat ve direk faktör Xa inhibitörü olan rivaroksaban, apiksaban ve edoksabandır. Dabigatran eteksilat dışında parenteral kullanılan trombin inhibitörleri ise argatroban, rekombinant hirudin ve bivalirudindir. Bu derlemede yeni antikoagülanlarınetkinliği, güvenliği, yan etkileri ve günlük kullanımı konusunda güncel literatür eşliğinde ayrıntılı bilgi verilmiştir.

Anticoagulants are the drugs of choice for treatment of deep vein thrombosis (DVT) and pulmonary embolism (PE), collectively referred to as venous thromboembolism (VTE). Recently, new direct oral anticoagulants has been developed to treat the acute VTE. In contrast with the vitamin K antagonist warfarin, these drugs are dabiagtran etexilate which is a direct factor IIa (trombin) inhibitör and rivaroxaban, apixaban and edoxabane which are direct Factor Xa inhibitors. Other trombin inhibitors except dabigatran etexilate are argatroban, recombinant hirudin andbivalirudin and they used as parenterally. In this review, the effectiveness, safety, side effects and in daily use of new anticoagulants are informed particularly with the current literature.

Akut pulmoner embolide trombolitik tedavi kararını verebilmek için Masif ve Submasif Pulmoner emboli (PE) tanısını zamanında ve doğru olarak koymak gereklidir. Bunun için de gündüz ve gece şartlarında en azından her şehirde bir merkez toraks BT ve ekokardiyografi (EKO) çekebilmeli ve değerlendirebilmelidir. Akut masif PE hastası hipotansiftir (sistolik TA<90 mmHg veya 40 mmHg düşüş varsa) ve hızla trombolitik tedavi uygulanmalıdır. Normotansif olup EKO bulguları sağ ventrikül yüklenmesi bulguları gösteren, PAB yüksek olan submasif akut PE hastaları trombolitik tedavi için değerlendirilmelidir. Hızlı, fibrine özgü ve kısa sürede uygulanabildiği için PE’de en çok uygulanan fibrinolitik ilaç alteplazdır ve 100 mg 2 saat sürekli infüzyon şeklinde verilir.

Timing of the diagnosis of massive and submassive pulmonary thromboembolism is essential for the decision of thrombolytic therapy of acute pulmonary thromboembolism. The evaluation of the disease could be done by thorax CT and echocardiography during day and night at least one center in a city. The acute PE patient with hypotension is massive PE and must be treated by thrombolytic agent urgently. A patient with acute submassive PE is hemodynamically stable but having right ventricular dysfunction signs by echocardiography and also can be evaluated for thrombolysis. Presently the thrombolytic agent of choice is alteplase and administered 100 mg infusion during 2 hours.

Aynı yaş grubundaki gebe kadınlarda gebe olmayanlara göre venöz tromboemboli (VTE) gelişimi 4-5 kat daha fazladır.Gebelerde VTE şüphesi varlığında öncelikle bacak semptomları sorgulanmalıdır.Bacak semptomu olmayan ya da semptomu olup derin ven trombozu saptanmayan olgularda ilk istenecek tetkik akciğer grafisidir.D-dimer ölçümünün tanıdaki yeri tartışmalıdır.Tedavide heparin ile antikoagülasyon önerilmektedir. Doğumdan sonra ise antikoagülan tedavi Vitamin K antagonistleri (VKA) ile sürdürülebilmektedir. VKA emziren annelerde de verilebilir. Antikoagülan tedavi doğumdan sonra en az altı hafta devam etmek koşuluyla minimum 3 ay sürdürülmelidir. Malign hastalarda VTE riski, kanser olmayanlara göre 6 kat artmaktadır. Malign olgularda VTE, tanıdan sonraki ilk yılda yaşam süresinde 2-4 kat azalma ile ilişkilidir. Malign olgularda tedavide düşük molekül ağırlıklı heparin (DMAH) (VKA yerine), uzun dönemde DMAH kullanılamıyorsa VKA önerilmektedir. Günümüzde kanser hastalarında BT taramalarının tanı ve evrelemede yaygın kullanımı ile birlikte asemptomatik, insidental PTE tanısında artış görülmektedir.Kılavuzlarda, insidental PTE olgularında da semptomatik PTE olguları ile aynı tedavi yaklaşımları önerilmektedir.

Pregnant women are 4 to 5 times more likely to develop venous thromboembolism (VTE) than non-pregnant women of similar age. In suspected VTE in pregnancy firstly leg symptoms should be questined. If leg symptoms are not existing or deep vein thrombosis is not apperent in venous compression ultrasonography the next diagnostic approach should be chest X-ray. D-dimer measurement in diagnosis is controversial. The treatment of PE in pregnancy is based on heparin anticoagulation. After delivery, heparin treatment may be replaced by anticoagulation with vitamin K antagonist (VKA). VKAs can be given to breast-feeding mothers. Anticoagulant treatment should be administered for at least 6 weeks after delivery and with a minimum overall treatment duration of 3 months. Patients with cancer have at least a six-fold increased risk of VTE compared with those without cancer,and the diagnosis of VTE in cancer patients is associated with a 2-4 fold decreased survival during the first year. In therapy low molecular weight heparin (DMAH) is recommended in place of VKA, in long term therapy if DMAH cannot be used VKA is recommended in recent guidelines. The widespread use of CT scanners has resulted in an increasing number of incidentally diagnosed, asymptomatic pulmonary thromboembolism (PTE) in cancer patients. The treatment strategies recommended for symptomatic PTE should be also considered for the patients with malignancy and incidental PTE.

Pulmoner emboli (PE), pulmoner arter ve/veya dallarının sistemik venler aracılığı ile taşınan trombus veya trombus dışı maddeler ile tıkanmasıdır. Trombotik pulmoner emboli pulmoner dolaşımın fibrin, eritrosit, trombosit ve bir miktarda lökosit içeren trombus ile tıkanması olarak tanımlanırken, nontrombotik pulmoner emboli (NTPE), pulmoner dolaşıma trombus dışında farklı hücre tiplerinin (adipositler, hematopoietik, amniotik, trofoblastik veya tümör), bakteri, mantar, yabancı madde veya gazın embolizasyonu olarak tanımlanır. Nontrombotik pulmoner emboliler ve konjenital pulmoner vaskuler patolojiler nadir görülen pulmoner vaskuler hastalıklardandır. Bu derlemede pulmoner vaskuler hastalık grubu içerisinde yer alan nontrombotik emboliler ve nadir rastlanan vaskuler patolijeler literatür eşliğinde sunulacaktır.

Pulmonary embolism (PE) is an occlusion of pulmonary artery and/or its branches with thrombi or non-thrombotic debris carried through systemic veins. Thrombotic pulmonary embolism is defined as occlusion of pulmonary circulation with thrombus containing fibrin, erythrocytes, platelets and some amount of leukocytes. Non-thrombotic pulmonary embolism (NTPE) is defined as embolization of pulmonary circulation with various non-thrombotic cell types (adipocytes, hematopoietic, amniotic, trophoblastic or tumour cells), bacteria, fungi, foreign substances or gases. Non-thrombotic pulmonary emboli and congenital pulmonary vascular pathologies are rarely seen pulmonary vascular diseases. In this review article, non-thrombotic emboli and rarely encountered vascular pathologies will be presented in the light of the literature.

Pulmoner arteryel hipertansiyon (PAH)’lı hastalarda farmakoterapi seçenekleri farklı ilaç sınıfları ve farklı uygulama yöntemlerini içerir. Tedavi seçeneği tecrübeli klinisyen tarafından hastalık şiddetine göre belirlenmelidir. Mevcut kanıtlar ile rehber önerileri oluşturulmuştur, kanıtlar yeterli olmadığında uzman görüşü şeklinde yorum yapılmıştır. Bu yazıda güncellenen PAH rehberinde yer alan önerilere yer verilmiştir.

The options for pharmacotherapy in patients with PAH include several drug classes and delivery routes. The choice of therapy should be made by experienced clinicians and must be based upon the patient’s disease severity. Guideline recommendation statements are made by available evidence, when current evidence is insufficient, expert consensus made. In this paper, recommendations of revised PAH guideline is presented.

Kronik tromboembolik pulmoner hipertansiyon (KTEPH); PTE’nin uzun dönemde önemli mortalite ve morbiditeye neden olan ciddi bir komplikasyonudur. PTE’nin ilk atağı sonrası KTEPH sıklığı %0.1-9.1 arasında değişmektedir. Günümüzdeki kanıtlar KTEPH’de venöz trombüse insitu trombüsün eşlik ettiği düşünülmektedir. Tekrarlayan PE KTEPH gelişimine katkıda bulunabilir. Lupus antikoagulanı ve fosfolipid antikorlar gibi birkaç spesifik trombofilik faktör KTEPH ile ilişkilidir. Ciddi KTEPH saptanan hastalarda etkili ve küratif tedavi pulmoner tromboendaterektomidir (PEA). Ancak hastaların önemli bir kısmı PEA için uygun değildir.

Chronic thromboembolic pulmonary hypertension is responsible for significant levels of morbidity and mortality( CTEPH). Among patients presenting with acute pulmonary embolism (PE) the estimated cumulative incidence of CTEPH is 0.1-9.1%. All available evidence today indicates that chronic thromboembolic pulmonary hypertension is primarily caused by venous thromboembolism, as opposed to primary pulmonary vascular in situ thrombosis. Pulmonary embolism (PE) recurrence may contribute to the development of CTEPH. Only few specific thrombophilic factors, such as phospholipid antibodies and lupus anticoagulant are statistically associated with CTEPH. Pulmonary endarterectomy (PEA) surgery can be tremendously effective and often curative in patients with severe CTEPH, and therefore, represents the treatment of choice for eligible patients. However, a substantial proportion of patients with CTEPH is considered inoperable.

Obezite tedavisinde Aminoreks kullanımına bağlı olarak pulmoner hipertansiyon (PH) vakalarının hızla artması, ilk dünya PH sempozyumunun öncüsü olmuştur. İlk toplantıdaki primer ve sekonder pulmoner hipertansiyon şeklindeki basit klinik sınıflama ilerleyen zamanda beş ana başlıktan oluşan ayrıntılı bir sınıflamaya dönüşmüştür. Yüksek mortalite oranları, hastalığın doğal seyrinden ve tanının sıklıkla geç evrede konulmasından kaynaklanmaktadır. Son yıllarda özellikle erken başlanan tedaviyle idiopatik pulmoner arteryel hipertansiyon (İPAH) hastalarının sağkalım süreleri belirgin olarak uzamıştır. Endotelin sistemi, prostasiklin yolu ve nitrik oksit / cGMP yolu PH’da fizyopatolojik olarak etkilendiği kabul edilen üç farklı sistemdir ve bu sistemleri hedefleyen ilaçlar İPAH tedavisinde, kanıta dayalı düzeylerde kılavuzlarda yer almaktadır. Ancak PH’a spesifik ilaçlar, kombinasyon tedavileri ve cerrahi tekniklere rağmen İPAH hala tedavi edilebilir bir hastalık değildir ve bu konuda açıklığa kavuşmayı bekleyen çok soru vardır.

A rapid increase of pulmonary hypertension (PH) cases, secondary to Aminorex use in the treatment of obesity, has been a pioneer of the first world pulmonary hypertension symposium. The simple clinical classification as primary and secondary pulmonary hypertension in the first meeting has been transformed into a detailed classification which consists of five main headings later on. High mortality rates results from the natural course of the disease and being diagnosed frequently at a late stage. In recent years, the survival time of patients with idiopathic pulmonary arterial hypertension (IPAH) significantly prolonged especially depending on starting early treatment. Endothelin system, prostacyclin pathway and the nitric oxide / cGMP pathway are three different systems that assumed pathophysiologically affected, and the drugs targeted these systems are take part at evidence based levels in guidelines for IPAH treatment. However, despite the PH-specific drugs, combination therapies and surgical techniques, IPAH is not a treatable disease yet and in this respect there are many questions waiting to be clarified.

Pulmoner hipertansiyon (PH), sol kalp hastalıklarının semptomları, egzersiz kapasitesi ve prognozunu olumsuz yönde etkileyen yaygın bir komplikasyonudur. Sol kalp hastalığına bağlı gelişen PH’da altta yatan mekanizma pulmoner venöz akıma karşı direnç gelişmesidir. Bir grup hastada sol taraflı dolum basınçlarının pasif artışı ile açıklanamayan orantısız, belirgin PH ortaya çıkabilmektedir. 2013 Nice kılavuzu bu grup hasta için “orantısız” PH teriminin terkedilmesini ve bunun yerine diyastolik pulmoner arter basıncı ile pulmoner arter tıkama basıncı arasındaki basınç farkını temel alarak izole postkapiller PH’u, prekapiller unsuru olan postkapiller PH’dan ayırt etmeyi önermektedir. Sol kalp hastalığına bağlı PH’da tanısal yaklaşım, pulmoner arteriyel hipertansiyona benzer. Tarama amacıyla kullanılan en iyi yöntem Doppler ekokardiyografidir. Sol kalp hastalığına bağlı PH’ da tedavi altta yatan hastalığa yönelik olmalıdır. Spesifik pulmoner arteriyel hipertansiyona yönelik ilaçlar günümüzde tavsiye edilmemektedir. Geniş çaplı, randomize çalışmaların vede güvenlik ve etkinliği ortaya konulmuş yeni ajanların sonuçları beklenmektedir.

Pulmonary hypertension (PH), a common complication of left heart diseases, negatively impacts symptoms, exercise capacity, and outcome. Underlying mechanism at development of PH due to left heart diseasesis resistance to increased pulmonary venous flow. “Out-of-proportion” and prominent PH may occur in a group patient, so that PH can not be explained by the passive increase in left-sided filling pressures. 2013 Nice guideline recommends the stop using term “out-of-proportion” and, instead, distinguishing isolated postcapillary pH from postcapillary pH with pre-capillary component based on the pressure gradient between diastolic pulmonary artery pressure and pulmonary artery occlusion pressure for this group of patients. The diagnostic approach to PH due to left heart disease is similar to that of pulmonary arterial hypertension. The best method for screening is Doppler echocardiography. Treatment of PH due to left heart disease should be directed to the underlying disease. Currently, specific drugs for pulmonary arterial hypertension are not recommended. The results of large-scale, randomized studies and of new agents demonstrated the safety and efficacy are expected.

Pulmoner hipertansiyon (PH) kronik akciğer hastalıklarının sık karşılan bir komplikasyonudur. Kötü prognozla ilişkilidir. Güncellenmiş klinik sınıflamada, kronik akciğer hastalığıyla ilişkili PH ağırlıklı olarak grup 3 başlığı altında değerlendirilir. İleri sürülen patofizyolojik mekanizmalar başlıca hipoksik pulmoner vazokonstriksiyon, parankim hasarına bağlı pulmoner vasküleritenin kaybı ve vasküler yeniden yapılanmayı içerir. PH derecesi hafifden ağıra değişir. Halen bu grup hastalar için (grup 3) PH’ye spesifik bir ilaç tedavisi onaylanmamıştır. Bu yazıda “mekanizmaları belirsiz ve/veya çok faktörlü PH” ya da grup 5 olarak sınıflanan bazı akciğer hastalıkları ile ilişkili PH’dende kısaca bahsedilmiştir.

Pulmonary hypertension is a frequent complication of chronic lung disesase. It is associated with poor prognosis. PH associated with “chronic lung disease” predominantly falls under the heading of group 3 in updated clinical classification. The proposed pathophysiologic mechanisms primarily involve hypoxic pulmonary vasoconstriction, loss of pulmonary vascularity secondary to parenchymal injury and vascular remodeling. Degree of PH varies from mild to severe. Currently, a medications peculiar to PH has not been approved for this group patients (group 3). Additionally, in this report, it is shortly mentioned of PH associated with some lung disease, classified as “PH with unclear and/or multifactorial mechanisms” or group 5.

Kronik tromboembolik pulmoner hipertansiyon (KTEPH), pulmoner emboli sonrası pulmoner yatakta gelişen yetersiz rekanalizasyon sonucu oluşur. Bunun neticesinde artmış pulmoner vasküler direnç ve pulmoner hipertasiyon (PH) ile ileri sağ kalp yetmezliği görülür. Tedavi edilmez ise, KTEPH tanılı hastaların ortalama yaşam beklentisi üç yıldan azdır. Pulmoner endarterektomi (PEA), KTEPH’in küratif tek tedavisidir. PEA, hipotermi ve total sirkülatuar arest altında yapılır. Bu ameliyat tecrübeli merkezlerde düşük bir mortalite ile yapılmakta, hemodinamik parametreler ve fonksiyonel durumda iyileşme ve sağ kalım oranlarında artmayı sağlamaktadır. Operasyon, hastalığın erken dönemlerinde, özellikle de tıkalı olmayan damarlarda ortaya çıkan arteriolit öncesi yapılmalıdır. Hastaların >%50’sinde klinik tanı almış akut pulmoner emboli öyküsü olmadığından, KTEPH tanısı zor olabilir. Segmental ventilasyon/perfüzyon defektlerini gösteren akciğer sintigrafisi, tanıda en iyi araçtır. Pulmoner anjiyografi ve son zamanlarda onun yerini almaya başlayan bilgisayarlı pulmoner anjiyografi teşhis ve operabilite değerlendirilmesinde kullanılır. Tanısal sağ kalp kateterizasyonu KTEPH tanısını doğrulama ve hemodinamik bozukluğun derecesini tanımlamada gereklidir. Pulmoner vasküler direnç ile anatomik tıkanıklık uygunluk gösteriyor ise PEA önerilmelidir. Akciğer ya da kalp-akciğer transplantasyonu distal hastalık varlığı ya da endarterektomi ile ulaşılamayan hastalık varlığında gereklidir.

Chronic thromboembolic pulmonary hypertension (CTEPH) results from inadequate recanalization of the pulmonary circulation after pulmonary thromboembolism. The consequence is an increase in pulmonary vascular resistance resulting in pulmonary hypertension (PH) and progressive right heart failure. If untreated, patients with CTEPH have a mean life expectancy of less than three years. Pulmonary endarterectomy (PEA) is the treatment of choice of chronic thromboembolic pulmonary disease. Pulmonary thromboendarterectomy is performed under hypothermia and total circulatory arrest. This procedure is associated with a low mortality rate in experienced centers and results in a dramatic improvement of hemodynamic parameters, functional status and survival rate. This surgery should be performed as early as possible in the history of this disease, preferentially before development of arteriolitis in the non obstructed territories. Because of the absence of clinically evident acute pulmonary embolism history in >50% of patients, the diagnosis of CTEPH can be difficult. Lung scintigraphic scan showing segmentary mismatched perfusion defects is the best diagnostic tool to detect CTEPH. Pulmonary angiography and high-resolution computerized tomography scan are required to establish the diagnosis and to assess the operability. A diagnostic right heart catheterization is required to confirm the diagnosis of PH and to determine the degree of hemodynamic impairment. If there is a good correlation between the pulmonary vascular resistance and the anatomical obstruction, pulmonary thromboendarterectomy should be proposed. Pulmonary or cardiopulmonary transplantation is indicated in this setting only when the lesions are too distal and thus inaccessible by endarterectomy.

Geçtiğimiz birkaç on yıl içerisinde Girişimsel Radyoloji (GR) tüm dünyada olgun bir disiplin haline gelmiş olup, ülkemizde de Girişimsel Radyoloji dünyadaki bu gelişimi takip etmekte ve belli konularda öncülük etmektedir. Günümüzde, Girişimsel Radyoloji cerrahi işlemlere göre düşük mortalite ve komplikasyon oranları ile tüm organ ve sistemlerde minimal invaziv işlemler yapabilecek konuma gelmiştir. Pulmoner vasküler patolojilerin endovasküler tadavisi tekonolojik gelişimlere parelel olarak dünyaca kabul görmektedir. Bu makalede Girişimsel radyoloji’nin rol aldığı başlıca pulmoner vasküler patolojiler anlatılmaktadır.

In the past decades interventional radiology (IR) has become a dignified discipline all over the world and our country is following up these developments in the world and is leading in certain aspects. At the present time, interventional radiology has become to be performed with minimal invasive surgery in all organs and systems with low mortality and complication rates. The endovascular treatment of pulmonary vascular pathologies has been accepted globally in parallel to the technological developments. In the current article, the pulmonary vascular pathologies in which interventional radiology plays role, are discussed.